| Nummer:ogd1180 | Datum:28 mei 1404 | Overlevering:Editie | Vindplaats:Oorkondenboek Groningen en Drenthe, nr. 1180 |
De metselaars, timmerlieden, kistemakers, beeldsnijders, stoeldraaiers en houtzagers in de stad Groningen stellen enige bepalingen voor hun gilde vast.
In den jaer ons Heren MCCCC ende veer op des Hilligen Sacramentsavent, doe waert begrepen een licht te holden in die ere Gods ende Marie sijnre
lieve moder ende den groeten heren sunte Joseph, hanghende in sunte Walburgenkercke , van dessen ampten hijrnae bescreven: messelers,
tymmerlude, kystemakers, beeldesniders, stoeldriers ende holtsaghers.
Van enen olden doden.
Voertmer wanneer een broder of suster uut desser vorscreven gijlden sterft, soe sullen dat des doden vrunden den hovedingen toe weten doen ende
de hovedingen sullen dat bi dren boden verkundigen laten den broderen ende susteren, dat sie mitten doden to kercken sullen gaen bi twe olde
vleemsche toe broke. Ende een iegelic broder ende suster sal gheven een groetken to sielpenningen, ende een van em beiden mach dat doen, man of
wijf, ende sullen em vergaderen voer dat huys, daer die dode in is.
Van een leerjonghe.
Item soe wel een leerjonghe tosettet, die sal die ghilden gheven een punt was.
Een leerjonghe, die sijn meister ontgheet.
Item een leerjonghe, die sijn meister ontgheet ende een ander em in onser stadt toe wercke settet, die sal den olden meister al den scaden
oprichten, die hie op den knecht rekenen kan, ende der ghilden een guede tonne beers.
Item van twe leerjonghen.
Item gheen meister van desen vorscreven ampten en sullen niet meer holden dan twe leerjonghen binnen der stadt of buten der stadt by een tonne
dickes beers toe broke. Alsoe vake als sie hiirmede beschenen wort, soe brect hie die vorscreven pene, men hie mach holden meisterknechte
soevele als hie wil.
Van der knechten wasghelt.
Item een iewelic meister is schuldich der ghilden van ieweliken knechten des jaers eens 4 krumsterten to vollenste der ghilde mede staende
tholden. Men sal den meister manen, daer die knecht mede ghearbeit hevet.
Van een vremet knecht.
Item queme hijr een vreemt knecht, die mach hijr arbeiden XIIII daghe sunder wasghelt te gheven. Ende arbeidt hie daerenboeven, soe sal die
meister vul voer em doen. Men sal allene manen den meister ende niet den knechten.
Item der knechten wasghelt.
Item soe wat knecht dit betaelt jaerlix, die sal die stallichten mede ghebruken tot oren lesten eynde ende oic sijn echte wijff.
Van to kercken to gaen ende te offeren.
Item desse vorscreven ghildebroders sullen op sunte Josephsdaghe des morghens toe kercken koemen ende oic de ghildesusters ende offeren als een
ghewoente is. Ende als die misse uut is, soe sullen hem die ghemene broeders vergaderen voert kerchof ende sullen gaen in eenre processie in oer
ghildehuys, daer men drincken sal ende horen die rulle lesen by ene guede halve tunne beers toe broeke.
Als men diese gijlden drinct, die dan niet mede en drinct.
Item soe wat ghildebroder of suster, die bi noetsaken daer niet chomen en mach, die sal allycke vol gelach ghelden. Men sal em sijn beer thuys
senden, als een gewoente is. Ende is hie eenlopen, alsdat hie gheen wijff en hevet, soe sal hie twe deel ghelden.
Van enen gast mede tbrengen.
Item soe welck ghildebroder of ghildesuster een gast medebrenct, den gast mach men twie of driewerff schencken. Blift hie dan voert an sitten,
so sal die broder of suster desser vorscreven ghilde vul voer em doen ende betalen. Ende maket die gast onlust of verdriet manck die
ghildebroders ende susters, dat sal de broder of suster der gijlden voer em oprichten.
Van verbeden messen te draghen int ghildehuys.
Item die hoevedinghen sullen verbieden messen bi em te draghen op dat ghildehuys bi een halve tonne guedes biers toe broeke, als sie dat
verboden hebben, ende dan daerboven wil bi em draghen man of wijff ende daer dan mede beschenen worden, die sal men syne bote afnemen, als
vorscreven is of bi der hovedinge genade.
Van hovedinc te kiesen ende niet wesen wolde.
Item worde wel to hovedinc gekoren ende niet wesen en wolde, die breke ene guede
tonne beers.
Van rekenschap tontfangen.
Item de hovedingen sint, de sullen IIII uuter gheselscap, van elcken ampte ene, kiesen, die de rekenscap ontfangen sullen, ende die hovedinghe
sullen scriven alle die oncosten, die dat jaer op der ghilden ghegaen is, ende die hovedinghe mitten IIII bisitters, die zullen rekenen. Ende
als sie dat gelach ghesat hebben ende die ghildebroders verkundighet hebben, soe sal elck sijn ghelt rede hebben of pande setten bi een halve
tonne beers te broke.
Van betalen ende penden.
Item isset sake dat sie oer betalinghe niet al en krighen, soe zullen sie des laten daghes
ommegaen penden.
Van pantweigeringe.
Item de, de daer yemant pantweigeringe of snode woerden gheve, de breecke een half
tonne beers.
Item van der hovedinge ghebot.
Item als die hovedijnghe die ghildebroders laten dagen op ene stede, daer sie dan tsamen wesen sullen, ende wel daer dan niet en komet, die
brect twe olde vleemsche. Ende en komen die hovedinghen daer selven niet, soe isset dubbelde boete. Men wel daer by noetsaken niet komen en mach
ende dat bewisen can, die is der penen onbelast.
Als men penden sal, die dan affghinghe.
Item als men penden sal, ofte daer dan wel afghinghe, die breke alsoveel alse die men
penden sal.
Van quaden gheruchte.
Item soewat ghildebroeder van quaden gheruchte is, dat openbaer is, dieverie, verraderie of derghelycken, den sal men uter gheselschap driven
ende verbieden em zijn ampt.
Van knechten warc an to nemen ende toe ontsculdighen.
Item weer jenich knecht, die warck anneme up sijns selfs hant ende wolde sick ontschuldighen op enen meister, die hem to wercke ghesat solde
hebben ende dat overwisen muchte, dattet niet waer en were, die brect ene guede tonne beers off die meister sal ontgaen mit synen eede, off men
des begeert. Ende en wil die meister niet sweren, dat hie dat werck selven anghenomen hevet, soe brect de meister de tonne biers, ende die
knecht V marc nae uutwisijnghe der ghemene gijldebrieff .
Den knecht sal men niet toe wercke setten.
Item die knecht en sal niemant toe wercke setten, eerdat hie die ghilde vulghedaen hevet, bi ene guede tonne beers toe broke.
Van onhoersam gijldebroders.
Item weer jenich gijldebroder, die onhoersam were ende niet doen en wolde nae inholt der rullen, daer en sal gheen ghildebroder mede toe done
hebben. Ende weer de onhoersam broder op een werck ende een guet ghildebroder mit em, die guede ghildebroder sal van dat werck ghaen bi ene
tonne guedes beers to broke. Ende wolde daer een ander ghildebroder int werc ghaen, daer die hoersam broder afgaet, dat sullen die hovedingen em
verbieden ende penden em van stunden an voor ene guede tonne beers.
Onhoersame broders knechten.
Item hadde die onhoersame broder knechten, die en sal niemant to werck setten, bi ene guede tonne beers toe broke.
Van knechten gheen werc te maken op der deele.
Item gheen knecht van diesen vors. ampte en sullen werck maken op oer selffs dieele ten si sake, dat die meister op sijn deele maken laten of op
desghenen dele, die dat werck tobehoert, bi ene halve tonne biers tbroke.
Van knechten niet to drincken mitten meister.
Item gheen knechten en sullen drincken mitten meisters, als sie oer ghilde drincken.
Van des Hillighen Sacramentsdach.
Item op des Hilligen Sacramentesavent soe sullen die hovedinghen van dessen vors. ampten die ghemene broders laten daghen, dat sie op des
Hillighen Sacramentesdaghe mitten hillighen sacramente om die stadt sullen gaen nae ore gijldekeerse in eenre processie, bi een halve tunne
beers toe broeke. Ende des namiddaghes sullen sie drincken ene guede tunne beers, daer sie die hovedingen hieten komen.
Van gildebroders an te nemen.
Item gheen hovedinghen van dessen vors. ampte en sullen annemen gyldebroeders, daer en sint veer by uten ampte, daer hie van is, bi een halve
tonne beers.
Van des anderen werc to verantworden.
Item geen gijldebroder en sal des anderen gijldebroders werc verantworden, dat hie selven mitter hant niet maken en can, bi een tonne beers te
broke, also vaken als hie daermede beschenen wort. Ende oick soe en sal gheen ghildebroder in des anderen ghildebroders werck gaen, daer die
eerste broder zijn ghelt noch staende hevet, bi een halff tonne beers to broke.
Van reedt ghelt off silveren pande.
Item men en sal geen gijldebroder annemen, hie en sal reet ghelt gheven van stonden an
off silveren panden setten.
Van der hovedinge screen.
Item voert so sullen die hovedinghen van desser vorscreven ghilden hebben een screen, daer sie oir ghelt ende brieven insluten sullen mit dren
sloten. Die olderman sal holden dat screen ende die ander dree elc een slotel.
Item van toe halven wercke.
Item geen meister en sal toe halve wercke gaen mit synen knechten, bi enen guede tonne biers.
Van onlust te driven in der ghilde.
Item wel onlust maket, als die ghildebroders tsamen sint, als mit beer to begeten of schuven over stolen ende bancken of slaen mit wusten off
onnutte woerden ghift, de en man of wijff an der eere gheet in toernigen mode, de sal staen to ontkennijnge der hovedinghen, ende van elcken
misdade sal he offte sie breken ene tonne beers.
Van der hoefdinghe geboth.
Item wes die hovedinghe den gildebroders gebeden, als sie te samen sint, dat sal elc doen bi 1/2 tonne beers.
Item soe wel die ghilde wint.
Soe wel die gilde wint, die sal den broders ende susters gheven een tonne bieers alsoe duer, als sie die hovedinghe coepen, ende een punt was.
Van knechten int lant to arbeiden.
Item weert sake dat jenich knecht int lant arbeiden op sijn selves hant, den en sal gheen meister toe wercke setten, by een tonne beers to
broke.
lieve moder ende den groeten heren sunte Joseph, hanghende in sunte Walburgenkercke , van dessen ampten hijrnae bescreven: messelers,
tymmerlude, kystemakers, beeldesniders, stoeldriers ende holtsaghers.
Van enen olden doden.
Voertmer wanneer een broder of suster uut desser vorscreven gijlden sterft, soe sullen dat des doden vrunden den hovedingen toe weten doen ende
de hovedingen sullen dat bi dren boden verkundigen laten den broderen ende susteren, dat sie mitten doden to kercken sullen gaen bi twe olde
vleemsche toe broke. Ende een iegelic broder ende suster sal gheven een groetken to sielpenningen, ende een van em beiden mach dat doen, man of
wijf, ende sullen em vergaderen voer dat huys, daer die dode in is.
Van een leerjonghe.
Item soe wel een leerjonghe tosettet, die sal die ghilden gheven een punt was.
Een leerjonghe, die sijn meister ontgheet.
Item een leerjonghe, die sijn meister ontgheet ende een ander em in onser stadt toe wercke settet, die sal den olden meister al den scaden
oprichten, die hie op den knecht rekenen kan, ende der ghilden een guede tonne beers.
Item van twe leerjonghen.
Item gheen meister van desen vorscreven ampten en sullen niet meer holden dan twe leerjonghen binnen der stadt of buten der stadt by een tonne
dickes beers toe broke. Alsoe vake als sie hiirmede beschenen wort, soe brect hie die vorscreven pene, men hie mach holden meisterknechte
soevele als hie wil.
Van der knechten wasghelt.
Item een iewelic meister is schuldich der ghilden van ieweliken knechten des jaers eens 4 krumsterten to vollenste der ghilde mede staende
tholden. Men sal den meister manen, daer die knecht mede ghearbeit hevet.
Van een vremet knecht.
Item queme hijr een vreemt knecht, die mach hijr arbeiden XIIII daghe sunder wasghelt te gheven. Ende arbeidt hie daerenboeven, soe sal die
meister vul voer em doen. Men sal allene manen den meister ende niet den knechten.
Item der knechten wasghelt.
Item soe wat knecht dit betaelt jaerlix, die sal die stallichten mede ghebruken tot oren lesten eynde ende oic sijn echte wijff.
Van to kercken to gaen ende te offeren.
Item desse vorscreven ghildebroders sullen op sunte Josephsdaghe des morghens toe kercken koemen ende oic de ghildesusters ende offeren als een
ghewoente is. Ende als die misse uut is, soe sullen hem die ghemene broeders vergaderen voert kerchof ende sullen gaen in eenre processie in oer
ghildehuys, daer men drincken sal ende horen die rulle lesen by ene guede halve tunne beers toe broeke.
Als men diese gijlden drinct, die dan niet mede en drinct.
Item soe wat ghildebroder of suster, die bi noetsaken daer niet chomen en mach, die sal allycke vol gelach ghelden. Men sal em sijn beer thuys
senden, als een gewoente is. Ende is hie eenlopen, alsdat hie gheen wijff en hevet, soe sal hie twe deel ghelden.
Van enen gast mede tbrengen.
Item soe welck ghildebroder of ghildesuster een gast medebrenct, den gast mach men twie of driewerff schencken. Blift hie dan voert an sitten,
so sal die broder of suster desser vorscreven ghilde vul voer em doen ende betalen. Ende maket die gast onlust of verdriet manck die
ghildebroders ende susters, dat sal de broder of suster der gijlden voer em oprichten.
Van verbeden messen te draghen int ghildehuys.
Item die hoevedinghen sullen verbieden messen bi em te draghen op dat ghildehuys bi een halve tonne guedes biers toe broeke, als sie dat
verboden hebben, ende dan daerboven wil bi em draghen man of wijff ende daer dan mede beschenen worden, die sal men syne bote afnemen, als
vorscreven is of bi der hovedinge genade.
Van hovedinc te kiesen ende niet wesen wolde.
Item worde wel to hovedinc gekoren ende niet wesen en wolde, die breke ene guede
tonne beers.
Van rekenschap tontfangen.
Item de hovedingen sint, de sullen IIII uuter gheselscap, van elcken ampte ene, kiesen, die de rekenscap ontfangen sullen, ende die hovedinghe
sullen scriven alle die oncosten, die dat jaer op der ghilden ghegaen is, ende die hovedinghe mitten IIII bisitters, die zullen rekenen. Ende
als sie dat gelach ghesat hebben ende die ghildebroders verkundighet hebben, soe sal elck sijn ghelt rede hebben of pande setten bi een halve
tonne beers te broke.
Van betalen ende penden.
Item isset sake dat sie oer betalinghe niet al en krighen, soe zullen sie des laten daghes
ommegaen penden.
Van pantweigeringe.
Item de, de daer yemant pantweigeringe of snode woerden gheve, de breecke een half
tonne beers.
Item van der hovedinge ghebot.
Item als die hovedijnghe die ghildebroders laten dagen op ene stede, daer sie dan tsamen wesen sullen, ende wel daer dan niet en komet, die
brect twe olde vleemsche. Ende en komen die hovedinghen daer selven niet, soe isset dubbelde boete. Men wel daer by noetsaken niet komen en mach
ende dat bewisen can, die is der penen onbelast.
Als men penden sal, die dan affghinghe.
Item als men penden sal, ofte daer dan wel afghinghe, die breke alsoveel alse die men
penden sal.
Van quaden gheruchte.
Item soewat ghildebroeder van quaden gheruchte is, dat openbaer is, dieverie, verraderie of derghelycken, den sal men uter gheselschap driven
ende verbieden em zijn ampt.
Van knechten warc an to nemen ende toe ontsculdighen.
Item weer jenich knecht, die warck anneme up sijns selfs hant ende wolde sick ontschuldighen op enen meister, die hem to wercke ghesat solde
hebben ende dat overwisen muchte, dattet niet waer en were, die brect ene guede tonne beers off die meister sal ontgaen mit synen eede, off men
des begeert. Ende en wil die meister niet sweren, dat hie dat werck selven anghenomen hevet, soe brect de meister de tonne biers, ende die
knecht V marc nae uutwisijnghe der ghemene gijldebrieff .
Den knecht sal men niet toe wercke setten.
Item die knecht en sal niemant toe wercke setten, eerdat hie die ghilde vulghedaen hevet, bi ene guede tonne beers toe broke.
Van onhoersam gijldebroders.
Item weer jenich gijldebroder, die onhoersam were ende niet doen en wolde nae inholt der rullen, daer en sal gheen ghildebroder mede toe done
hebben. Ende weer de onhoersam broder op een werck ende een guet ghildebroder mit em, die guede ghildebroder sal van dat werck ghaen bi ene
tonne guedes beers to broke. Ende wolde daer een ander ghildebroder int werc ghaen, daer die hoersam broder afgaet, dat sullen die hovedingen em
verbieden ende penden em van stunden an voor ene guede tonne beers.
Onhoersame broders knechten.
Item hadde die onhoersame broder knechten, die en sal niemant to werck setten, bi ene guede tonne beers toe broke.
Van knechten gheen werc te maken op der deele.
Item gheen knecht van diesen vors. ampte en sullen werck maken op oer selffs dieele ten si sake, dat die meister op sijn deele maken laten of op
desghenen dele, die dat werck tobehoert, bi ene halve tonne biers tbroke.
Van knechten niet to drincken mitten meister.
Item gheen knechten en sullen drincken mitten meisters, als sie oer ghilde drincken.
Van des Hillighen Sacramentsdach.
Item op des Hilligen Sacramentesavent soe sullen die hovedinghen van dessen vors. ampten die ghemene broders laten daghen, dat sie op des
Hillighen Sacramentesdaghe mitten hillighen sacramente om die stadt sullen gaen nae ore gijldekeerse in eenre processie, bi een halve tunne
beers toe broeke. Ende des namiddaghes sullen sie drincken ene guede tunne beers, daer sie die hovedingen hieten komen.
Van gildebroders an te nemen.
Item gheen hovedinghen van dessen vors. ampte en sullen annemen gyldebroeders, daer en sint veer by uten ampte, daer hie van is, bi een halve
tonne beers.
Van des anderen werc to verantworden.
Item geen gijldebroder en sal des anderen gijldebroders werc verantworden, dat hie selven mitter hant niet maken en can, bi een tonne beers te
broke, also vaken als hie daermede beschenen wort. Ende oick soe en sal gheen ghildebroder in des anderen ghildebroders werck gaen, daer die
eerste broder zijn ghelt noch staende hevet, bi een halff tonne beers to broke.
Van reedt ghelt off silveren pande.
Item men en sal geen gijldebroder annemen, hie en sal reet ghelt gheven van stonden an
off silveren panden setten.
Van der hovedinge screen.
Item voert so sullen die hovedinghen van desser vorscreven ghilden hebben een screen, daer sie oir ghelt ende brieven insluten sullen mit dren
sloten. Die olderman sal holden dat screen ende die ander dree elc een slotel.
Item van toe halven wercke.
Item geen meister en sal toe halve wercke gaen mit synen knechten, bi enen guede tonne biers.
Van onlust te driven in der ghilde.
Item wel onlust maket, als die ghildebroders tsamen sint, als mit beer to begeten of schuven over stolen ende bancken of slaen mit wusten off
onnutte woerden ghift, de en man of wijff an der eere gheet in toernigen mode, de sal staen to ontkennijnge der hovedinghen, ende van elcken
misdade sal he offte sie breken ene tonne beers.
Van der hoefdinghe geboth.
Item wes die hovedinghe den gildebroders gebeden, als sie te samen sint, dat sal elc doen bi 1/2 tonne beers.
Item soe wel die ghilde wint.
Soe wel die gilde wint, die sal den broders ende susters gheven een tonne bieers alsoe duer, als sie die hovedinghe coepen, ende een punt was.
Van knechten int lant to arbeiden.
Item weert sake dat jenich knecht int lant arbeiden op sijn selves hant, den en sal gheen meister toe wercke setten, by een tonne beers to
broke.
x
| Fonds | Oorkondenboek Groningen en Drenthe |
|---|---|
| Nr | 1180 |
| Olim | Naar een 15de eeuws afschrift in de originele rol van dit gilde in het rijksarchief te Groningen (h.s. in 80, no. 14a), vergeleken met een 15de eeuws afschrift mede aldaar (Reg. 1404, no. 4). |
| Jaar | 1404 |
| Datumcode | vSacram |