| Nummer:oub3649 | Datum:1 okt. 1491 | Overlevering:Editie | Vindplaats:Ostfriesisches Urkundenburch, III, S. 166, nr. 649 |
Testament des Häuptlings Hicko von Werdum.
In deme namen des almachtighen godes, amen. Ik Hycko Bogynge tho Werdum in myner krancheyt, jodoch volmechtich myner vieff synnen, overdenckende unde betrachtende, dat ik unde alle mynsche nicht wissers en hebben, wan den doot, unde nycht onwyssers, wan de stonde, ende scholen unde moten gode unsen hern rekenschup unde rede gheven van den unsen lyve, der zelen, unsen gud[er]en unde alle der tyd, de wy bruken up dusser eerden, sette unde make myn testament, dar ik denke unde hope, salich unde seker up to sterven na den wyllen des almechtighen godes.
Item erste gheve ick in de ere godes und myns patroni Sancti Nycholai[*] XII enkel golden rynsche gulden to eyn nyen psalterium. Item den klanderen broderen[*] eer vorbeteret unde vulle rechticheyt. Item deme closter to Ezenze[*] II rynsgulden. Item den veer mendicanten[*] mank eyn rynsgulden, den closteren Meerhusen[*] unde Ostringevelde[*] manken ere gave, den kerken to Steestorpe[*] unde to Funnixen[*] mank II rynsgulden, den kerken to Eglingen[*] unde Azel[*] mank eyn paer ossen, sunte Peters boden[*] eyn rynsgulden. Item neme ik up de salicheyt myner zelen vor deme hylghen sacramente, dat ik ne hort hebbe van Hysen[*] milder dechtnisse myner huesvrouwen van den schenckvaten[*], dar Junker Edo[*] up claghet, noch ick se seen hebbe de tyt mynes levendes. Item bekenne ick vor den hylghen sacramente, dat ick nycht en wete van salighen Junker Tannen[*]ghelde unde gude, dar Junker Edo[*] umme claghet, dar wyl ik ten iunghesten dage vor tho rechte staen. Item gheve ik myner huesvrouwen Wymden[*] alle myn erve in den kerspel to Werdum ghelegen, up eer lyfftucht vry to bruken sunder alle ansproke myner kinder. Item gheve ik mynen dochteren Tommen unde Hyldert[*] eyn yewelker hundert deymde gudes landes in Herlinghelande beleghen. Item erste tho Nendorpe[*] III styge deymde, item to Beerdum[*] XX deymde Inkent lant. Item tho Scheytkzenwerve[*] XIX deymde Tyaden lant. Item tho Eglinge[*] XXX deymde, dar nu tor tyt Tyge Beves upwonet. Noch tho Eglingherwerven XX deymd myt den werven to Eglingerwerven, dar Koert upwonet, noch Edo Remmetzen lant unde Lutke Peken lant tho Beerdum[*]. Unde se scholen underdanych unde hoersam wesen erer moder, aldewyel se onberaden synt. Item alle Onnen Benken lant up der wert, up der Kabbickhorne[*] unde up der horne by Habbe Galtetzen huse hebbe ick em affkoft tho eynen steden erffkope unde wol betalet und gaff eme boven den koep XIIII tunne haveren. Item Alchelda[*], myn dochter, schal hebben de borch, dat schathues, de olde schune, alle myne werve to Edelens[*], Inken Eden lant unde alle erve, dat ik to ere moder erve thowunnen hebbe, dat nycht weynich is, it ligge, wor it ligge. Noch dartho IIII deymt van Adden lant tho Nortwerdum[*] unde alle ander Adden lant tho Nortwerdum hoert myt rechte hern Merynk unde syn erven. Item myn huesvrouwe Wymet[*] schal hebben dat lutke nyehues, de schapebode unde de molenbode. Item Tomma Boginge unse grote moder unde Gheyle Tyartzen[*] unse [. . .]@26a@ uns dreen broderen alle unse erve na ghelike, so dat Edo[*] unse broder unde syn erven scholen beholden alle unses vader unde moder erve yn Rustringhe unde Ostringen. Unde Boynk unde ik [. . .]@26a@ des weren wy dree broderen vruntliken mit mankandern tovrede. Item Bogyngen lant to Azel[*] van Wemen weghen X voete sunder dat reyt. Item heb ick kofft unde wol betalet van Rent to Butefoerde[*] unde van Heere [?] Stalknecht XIII deymet to Azel[*] ghelegen. Item heb ick kofft van myne vrunden in Rustringen, Hycken Menen unde Nonken Onsen, XLVIII deymet al to Azel[*] ghelegen unde wol betalet.
Item myn erve in Tettenser[*] kerspel to Mynethuse is vyff styghe hundert met den lande, dat ick koft van der kerken. Item to Stumpens[*] 3 1/2 styghe hundert. Item to Byrghershuse[*] 5 1/2 styghe hundert. Item dit is myn erve to Forinstorpe[*] IX styghe hundert van selighen Vrede weghen, noch VII styghe hundert, de ik koft van Some Frederyck to Sovenwerde[*], den it syn vaderlike erve was. Item IX styghe hundert bespannen my Gherardus[*] unde syne vrunde mit unrechte sprekende, dat se it koft hebben van den Butesmonkeren[*], dat se dichten, wente des kopes wolden se hat hebben und beschyen van den kommelduer[*], des eme doch van mannighen kommelduren weghert wart: int erste van hern Irpe, van hern Hayen van Vaerle, van hern Jelbert van Buchoern, van olden hern Eylert, van junghen hern Eylert, van hern Johan Munter, van hern Hayen van Repsholt, van hern Hinrike to Westerende. Alle dusse vorschreven heren en wolden eme nenen breef gheven, wente se en wusten van nenen erve to Forinstorpe[*] noch van nenen kope. Men van hern Hynrike van Middelsen hebben se myt loghen unde loesheyt eynen breef kreghen dorch ghelt unde gave. Item Bogynges lant to Wyllen[*] is XII leter[*], item Amke lant IIII leter koft van Siammen Rover, Swarte Tyabbeltz lant V leter koft van Ellet. Noch Even lant VI leter koft van Abben. Item hebbe ik koft van Siammen yn des Rovers ham III deymet, dat deymet [vor] XXIII arensgulden. Noch koft van Siammen in den sulven ham IIII deymet, dat deymet vor XXIX arensgulden. Item hebbe ik koft de olde fenne by Noertweerdem[*] van Sunte Nycholaus unde wol betalet, do gheven hadde Hayo heren van sunte Nycholaus screnes weghen, dat bespleten wort to Bremen, de he daer vanghen was. Item hebbe ik koft III deymet to Butefoerde[*] van junghe Heren to Westerholt unde wol betalet. Item hebbe ik koft IIII deymde landes van Uffen Wyert, Galtets broder, gheheten de Fymne horne[*], unde eyn deymte to Butefoerde[*] unde wol betalet. Noch heb ik koft van Mensen Remmers X deymet to Fonnixen[*], dat deymet vor XXX arensgulden. Item noch hebbe ik koft van Remmet to Weddensaet III deymet ghelegen to Funnixe[*], dat deymet vor XX arensgulden unde al wol betalet. Item do ik wytlik unde kundich allen vromen luden, dat Hero Mammen milder dechtnisse unde Hyse, synes broders dochter, gheven deme gueden hern Sancto Nycholao to Werdum to syner buwete alle ere erve, werve, sette und ok den hoghen more, alle dat eme van rechter erftal boren mochte, al to der ewyghe buwete des guden hern Sancti Nycholai. Item bekenne ik vor den hilghen sacramente, wo dat my apenbar wytlick is wesen alle inghelt unde uthgelt, dat komen is to deme nyen kore to Werdum unde to der kerken unde ne witte, darto komen is van Hysen Mensen ghelde ofte gude, als ze unde ere kynderen vaken ere unnutte, unredelike worde lopen laten. Item bekenne ik, dat ik hebbe vorkoft to enen steden erfkope Tetten Mammen und eren kynderen eyn ham in deme Seryme[*] ghelegen, gheheten de Hinxste ham, myt den jughelke, de is my vul unde al wol betalet. Item noch hebbe ik vorkoft eyn ham an den Oesterseryme[*], gheheten de Hayo grode, Galtede Oyken und syne erfnamen to eynen steden erfkope, de my gansliken wol betalet is, dat deymet vor XL arensgulden, unde de ham is X deymet unde eyn hundert. Item ontfynck ick myt salighen Hysen myner huesvrouwen VI kleyne bedde, des hebbe ick weddergheven myn dochteren Almeden milder dechtnisse und Alchelden[*] XII bedde uth XXIIII bedden de beste, de de vrome vrouwe alz Hysa Mammen unde Toma Foken eme uthleden. Item gaf ik myn dochteren Almede und Alchelden VIII koye unde II paer ossen unde mank eyn junge peert. Item dit is de rekenschup unde schult, de Edo saligher dechtnisse myn broder[*] my schuldich is: Int erste XX Olrikes golden rynsgulden, de ik em leende to Ezenze in Taelken Arsten huse unde ok IIII Olrikes rynsgulden. Item XVI tonnen botter myt der tyt unde der vive, der sesse, der VIII rynsgulden, dar ick eme mede hulpen hebbe, en wete ick nenen tal. Item do myn broder vanghen was, do spisede ick Gudense[*] eyn gans umgaende yaer sunder rogghe unde speck, unde ick vorlede den knechten den schaden, de sy leden by Eden up de Amerlande[*]. Item leende ick mynen broder Eden to syner vencknisse IIII styghe golden rynsgulden unde V styghe enkel postulatsgulden unde IIII styghe enkel arensgulden. Noch dede ick eme eyn peert vor XVI enkel rynsgulden, dat weet Popke Habben wal; noch eyn peert vor XXVI olde golden rynsgulden, dat Arnoldus kreech. Item do ick schoten wort vor Kripense[*], doe nam Edo myn peert uth myner herbe[. ..][*], dat ick koft hadde vor XXXVI golden rynsgulden. Dat gaf he Dirke Bardewysk an syne schult. Noch eyn peert gaf ik Abeken to Auryke[*] van mynes broders weghen vor XXVIII rynsgulden. Item Edo behelt al unses vaders schat, III styghe stucke goldes. Item Edo nam up van myner weghen van Hemmen Ickzen to Zandel[*] X golden Arnoldusgulden, de unse grotemoder eme leent hadde up eyn erve, to hoep XXX Arnoldusgulden. Noch is Edo my schuldich VIII olde Arnoldusgulden van unser moder oerringen. Hyrup hebbe ik wedder van mynen broder untfangen eyn oestringe oerrynk, de wort werderet up X golden postulatsgulden. Noch II goldene strengede hantringe up rekenschup vor XIIII rynsgulden; noch eyn span[*] vor 3 1/2 styghe Olrikes rynsgulden; noch eyn span[*] up dusse vorscrevene rekenscup. Item hebbe ik van mynen broder van salighen Hayo Ommen weghen to Tunum[*] XII deymde landes up dusse vorscreven rekenschup.
Dat alle dusse vorschrevene stucke aldus in der waerheyt synt, bekenne ik vor den werden hylghen sacramente by der salicheyt myner zelen ende wyl dar ton junxsten dage vor deme strengen ordel godes rede vor gheven. To groter orkonde unde betuchnisse der waerheyt mynes apenbare rechte testamentes hebbe koren tughe unde testamentarizen de ersame vrome mans: heren Taden kerckheren to Werdum mynen bychtvader, Hycken to Godens[*] hovetling, Ffolkert Oyken to Funnixen[*] hovetling, heren Alrick vicarium to Werdum, de alle dusse vorschrevene stucke uth mynen munde vor dem hylghen sacramente anhort hebben, ende hebbe dusse vorschrevene vrome mans beden dorch got, ere unde recht, se ere inghesegelen wyllen hanghen an dusset myn testament. Dat wy Thadeus kerckher to Werdum, Hycko to Gudenze hovetling, Ffolkert Oyken to Funnixe hovetling unde Alricus vicarius to Werdum samptliken dorch got unde der warheyt willen gheerne daen hebben unde hebben unse inghesegelen wytliken laten hanghen bneden vor dusset testament.
Na der bort unses hern Jesu Christi, do mes schreeff dusend verhondert dar na yn den XCI jare, des daghes Remigii episcopi et confessoris.
Item erste gheve ick in de ere godes und myns patroni Sancti Nycholai[*] XII enkel golden rynsche gulden to eyn nyen psalterium. Item den klanderen broderen[*] eer vorbeteret unde vulle rechticheyt. Item deme closter to Ezenze[*] II rynsgulden. Item den veer mendicanten[*] mank eyn rynsgulden, den closteren Meerhusen[*] unde Ostringevelde[*] manken ere gave, den kerken to Steestorpe[*] unde to Funnixen[*] mank II rynsgulden, den kerken to Eglingen[*] unde Azel[*] mank eyn paer ossen, sunte Peters boden[*] eyn rynsgulden. Item neme ik up de salicheyt myner zelen vor deme hylghen sacramente, dat ik ne hort hebbe van Hysen[*] milder dechtnisse myner huesvrouwen van den schenckvaten[*], dar Junker Edo[*] up claghet, noch ick se seen hebbe de tyt mynes levendes. Item bekenne ick vor den hylghen sacramente, dat ick nycht en wete van salighen Junker Tannen[*]ghelde unde gude, dar Junker Edo[*] umme claghet, dar wyl ik ten iunghesten dage vor tho rechte staen. Item gheve ik myner huesvrouwen Wymden[*] alle myn erve in den kerspel to Werdum ghelegen, up eer lyfftucht vry to bruken sunder alle ansproke myner kinder. Item gheve ik mynen dochteren Tommen unde Hyldert[*] eyn yewelker hundert deymde gudes landes in Herlinghelande beleghen. Item erste tho Nendorpe[*] III styge deymde, item to Beerdum[*] XX deymde Inkent lant. Item tho Scheytkzenwerve[*] XIX deymde Tyaden lant. Item tho Eglinge[*] XXX deymde, dar nu tor tyt Tyge Beves upwonet. Noch tho Eglingherwerven XX deymd myt den werven to Eglingerwerven, dar Koert upwonet, noch Edo Remmetzen lant unde Lutke Peken lant tho Beerdum[*]. Unde se scholen underdanych unde hoersam wesen erer moder, aldewyel se onberaden synt. Item alle Onnen Benken lant up der wert, up der Kabbickhorne[*] unde up der horne by Habbe Galtetzen huse hebbe ick em affkoft tho eynen steden erffkope unde wol betalet und gaff eme boven den koep XIIII tunne haveren. Item Alchelda[*], myn dochter, schal hebben de borch, dat schathues, de olde schune, alle myne werve to Edelens[*], Inken Eden lant unde alle erve, dat ik to ere moder erve thowunnen hebbe, dat nycht weynich is, it ligge, wor it ligge. Noch dartho IIII deymt van Adden lant tho Nortwerdum[*] unde alle ander Adden lant tho Nortwerdum hoert myt rechte hern Merynk unde syn erven. Item myn huesvrouwe Wymet[*] schal hebben dat lutke nyehues, de schapebode unde de molenbode. Item Tomma Boginge unse grote moder unde Gheyle Tyartzen[*] unse [. . .]@26a@ uns dreen broderen alle unse erve na ghelike, so dat Edo[*] unse broder unde syn erven scholen beholden alle unses vader unde moder erve yn Rustringhe unde Ostringen. Unde Boynk unde ik [. . .]@26a@ des weren wy dree broderen vruntliken mit mankandern tovrede. Item Bogyngen lant to Azel[*] van Wemen weghen X voete sunder dat reyt. Item heb ick kofft unde wol betalet van Rent to Butefoerde[*] unde van Heere [?] Stalknecht XIII deymet to Azel[*] ghelegen. Item heb ick kofft van myne vrunden in Rustringen, Hycken Menen unde Nonken Onsen, XLVIII deymet al to Azel[*] ghelegen unde wol betalet.
Item myn erve in Tettenser[*] kerspel to Mynethuse is vyff styghe hundert met den lande, dat ick koft van der kerken. Item to Stumpens[*] 3 1/2 styghe hundert. Item to Byrghershuse[*] 5 1/2 styghe hundert. Item dit is myn erve to Forinstorpe[*] IX styghe hundert van selighen Vrede weghen, noch VII styghe hundert, de ik koft van Some Frederyck to Sovenwerde[*], den it syn vaderlike erve was. Item IX styghe hundert bespannen my Gherardus[*] unde syne vrunde mit unrechte sprekende, dat se it koft hebben van den Butesmonkeren[*], dat se dichten, wente des kopes wolden se hat hebben und beschyen van den kommelduer[*], des eme doch van mannighen kommelduren weghert wart: int erste van hern Irpe, van hern Hayen van Vaerle, van hern Jelbert van Buchoern, van olden hern Eylert, van junghen hern Eylert, van hern Johan Munter, van hern Hayen van Repsholt, van hern Hinrike to Westerende. Alle dusse vorschreven heren en wolden eme nenen breef gheven, wente se en wusten van nenen erve to Forinstorpe[*] noch van nenen kope. Men van hern Hynrike van Middelsen hebben se myt loghen unde loesheyt eynen breef kreghen dorch ghelt unde gave. Item Bogynges lant to Wyllen[*] is XII leter[*], item Amke lant IIII leter koft van Siammen Rover, Swarte Tyabbeltz lant V leter koft van Ellet. Noch Even lant VI leter koft van Abben. Item hebbe ik koft van Siammen yn des Rovers ham III deymet, dat deymet [vor] XXIII arensgulden. Noch koft van Siammen in den sulven ham IIII deymet, dat deymet vor XXIX arensgulden. Item hebbe ik koft de olde fenne by Noertweerdem[*] van Sunte Nycholaus unde wol betalet, do gheven hadde Hayo heren van sunte Nycholaus screnes weghen, dat bespleten wort to Bremen, de he daer vanghen was. Item hebbe ik koft III deymet to Butefoerde[*] van junghe Heren to Westerholt unde wol betalet. Item hebbe ik koft IIII deymde landes van Uffen Wyert, Galtets broder, gheheten de Fymne horne[*], unde eyn deymte to Butefoerde[*] unde wol betalet. Noch heb ik koft van Mensen Remmers X deymet to Fonnixen[*], dat deymet vor XXX arensgulden. Item noch hebbe ik koft van Remmet to Weddensaet III deymet ghelegen to Funnixe[*], dat deymet vor XX arensgulden unde al wol betalet. Item do ik wytlik unde kundich allen vromen luden, dat Hero Mammen milder dechtnisse unde Hyse, synes broders dochter, gheven deme gueden hern Sancto Nycholao to Werdum to syner buwete alle ere erve, werve, sette und ok den hoghen more, alle dat eme van rechter erftal boren mochte, al to der ewyghe buwete des guden hern Sancti Nycholai. Item bekenne ik vor den hilghen sacramente, wo dat my apenbar wytlick is wesen alle inghelt unde uthgelt, dat komen is to deme nyen kore to Werdum unde to der kerken unde ne witte, darto komen is van Hysen Mensen ghelde ofte gude, als ze unde ere kynderen vaken ere unnutte, unredelike worde lopen laten. Item bekenne ik, dat ik hebbe vorkoft to enen steden erfkope Tetten Mammen und eren kynderen eyn ham in deme Seryme[*] ghelegen, gheheten de Hinxste ham, myt den jughelke, de is my vul unde al wol betalet. Item noch hebbe ik vorkoft eyn ham an den Oesterseryme[*], gheheten de Hayo grode, Galtede Oyken und syne erfnamen to eynen steden erfkope, de my gansliken wol betalet is, dat deymet vor XL arensgulden, unde de ham is X deymet unde eyn hundert. Item ontfynck ick myt salighen Hysen myner huesvrouwen VI kleyne bedde, des hebbe ick weddergheven myn dochteren Almeden milder dechtnisse und Alchelden[*] XII bedde uth XXIIII bedden de beste, de de vrome vrouwe alz Hysa Mammen unde Toma Foken eme uthleden. Item gaf ik myn dochteren Almede und Alchelden VIII koye unde II paer ossen unde mank eyn junge peert. Item dit is de rekenschup unde schult, de Edo saligher dechtnisse myn broder[*] my schuldich is: Int erste XX Olrikes golden rynsgulden, de ik em leende to Ezenze in Taelken Arsten huse unde ok IIII Olrikes rynsgulden. Item XVI tonnen botter myt der tyt unde der vive, der sesse, der VIII rynsgulden, dar ick eme mede hulpen hebbe, en wete ick nenen tal. Item do myn broder vanghen was, do spisede ick Gudense[*] eyn gans umgaende yaer sunder rogghe unde speck, unde ick vorlede den knechten den schaden, de sy leden by Eden up de Amerlande[*]. Item leende ick mynen broder Eden to syner vencknisse IIII styghe golden rynsgulden unde V styghe enkel postulatsgulden unde IIII styghe enkel arensgulden. Noch dede ick eme eyn peert vor XVI enkel rynsgulden, dat weet Popke Habben wal; noch eyn peert vor XXVI olde golden rynsgulden, dat Arnoldus kreech. Item do ick schoten wort vor Kripense[*], doe nam Edo myn peert uth myner herbe[. ..][*], dat ick koft hadde vor XXXVI golden rynsgulden. Dat gaf he Dirke Bardewysk an syne schult. Noch eyn peert gaf ik Abeken to Auryke[*] van mynes broders weghen vor XXVIII rynsgulden. Item Edo behelt al unses vaders schat, III styghe stucke goldes. Item Edo nam up van myner weghen van Hemmen Ickzen to Zandel[*] X golden Arnoldusgulden, de unse grotemoder eme leent hadde up eyn erve, to hoep XXX Arnoldusgulden. Noch is Edo my schuldich VIII olde Arnoldusgulden van unser moder oerringen. Hyrup hebbe ik wedder van mynen broder untfangen eyn oestringe oerrynk, de wort werderet up X golden postulatsgulden. Noch II goldene strengede hantringe up rekenschup vor XIIII rynsgulden; noch eyn span[*] vor 3 1/2 styghe Olrikes rynsgulden; noch eyn span[*] up dusse vorscrevene rekenscup. Item hebbe ik van mynen broder van salighen Hayo Ommen weghen to Tunum[*] XII deymde landes up dusse vorscreven rekenschup.
Dat alle dusse vorschrevene stucke aldus in der waerheyt synt, bekenne ik vor den werden hylghen sacramente by der salicheyt myner zelen ende wyl dar ton junxsten dage vor deme strengen ordel godes rede vor gheven. To groter orkonde unde betuchnisse der waerheyt mynes apenbare rechte testamentes hebbe koren tughe unde testamentarizen de ersame vrome mans: heren Taden kerckheren to Werdum mynen bychtvader, Hycken to Godens[*] hovetling, Ffolkert Oyken to Funnixen[*] hovetling, heren Alrick vicarium to Werdum, de alle dusse vorschrevene stucke uth mynen munde vor dem hylghen sacramente anhort hebben, ende hebbe dusse vorschrevene vrome mans beden dorch got, ere unde recht, se ere inghesegelen wyllen hanghen an dusset myn testament. Dat wy Thadeus kerckher to Werdum, Hycko to Gudenze hovetling, Ffolkert Oyken to Funnixe hovetling unde Alricus vicarius to Werdum samptliken dorch got unde der warheyt willen gheerne daen hebben unde hebben unse inghesegelen wytliken laten hanghen bneden vor dusset testament.
Na der bort unses hern Jesu Christi, do mes schreeff dusend verhondert dar na yn den XCI jare, des daghes Remigii episcopi et confessoris.
