| Nummer:ogd0229 | Datum:19 febr. 1309 | Überlieferung:Editie | Fundstelle:Oorkondenboek Groningen en Drenthe, nr. 229 |
Ghye, bisschop van Utrecht, doet uitspraak tussen Ludolf, prefect van Groningen, met zijn aanhangers en de Westerpartie over de onlusten aldaar.
In den name Goits amen. Wij Ghye, bi der ghenaden Goits bisscop tUtrecht, maken cond allen luden, dat dit onse seggen is van dien tviste, de gheweist hevet to Groninghen tvisken haren Ludolf end zine partie an die ene ziede ende dien van der Westerpartie to Groninghen an die ander zide. Int eerste is onse seggen, als van onsen vrede, dien wi daer tvisken ghemaket hadden, daer ons biede dese partien of ghecroent hebben, dat onse vrede ghebroken is ende ghewankelt. Ten eersten hevet haer Ludolf ghecroent, dat Hallinc ziin knape ghevanghen wart ende ziine honde ende winde ghescleghen; daerto seggen wi, dat daer onse vrede niet ghebroken en wart want er en ander openbare viede was to voren tvisken Riicfriit Boyking ende haren Ludolf. Dat ander pont van Jan Clinghen, daer en vinden wi enghenen vrede an gebroken, want hij vanre ghenre partie was, als hi selve gheliede. Dat derde pont van Jacob Zeghenant, daerof is onse seggen, dat onse vrede daeran ghebroken wart, want hi ghevangen wart van Tyesen, de helper is der Westerpartie, ende wi en vinden niet, datter enich ander openbaer viede tvisken was. Dat vierde pont van Jacob Robben, want hi inre nacht ghesleghen wart ende wi daer enghene wareit of vinden en connen, wie dat ghedaen hevet, so vindent wijt over eenen mort ende die mens betiet, die sels him ontsculdeghen, alse recht is; mar biliet hiis him, so sel hine ghelden ende beteren; ende ist dats hem niemant en biliet, so willen wi one selven ghelden van onsen ghelde 20 marc zinen maghen, omdat die zone die vaster blive. Dat vijfte pont van Bennen ende Botten doit, so seggen wi, want die verhalinghe van den tviste, daer si doet bleven, haer was ende haers gheselscaps, so setten wi den enen vrede tieghens den anderen ende wi vinden, dat die Westerpartie diezelve tvee doden ghelden sel met 30 marken, ende die ons hiirof ve(r)scenen is van bieden partien, die laten wi quite om biede partien te verlichten. Dat tseste pont, dat een stac provest Lubbekiin, dat vinden wi, dat si beide onsen vrede ghebroken hebben, want provest Lubbekiin enen paert eerst nam binnen onsen vrede ende zinen knecht daerof warp, ende een, dien provest Lubbekiin stac binnen onsen vrede. Dat tsevende pont van heren Jonghering ende zire tvier knapen doit, is onse segghen, omdat wijt ter wareit ghevonden hebben, dat heren Ludolfs helper, alse Alebrecht Porting ende Luttic Ubbe ende anders hare vrende ende des here(n) maghe Jonghering daer meede waeren, daer verdrencket wart Reyners knecht Folkardinc ende Harman Gerts knecht Harderinc verlement wart ende Jans knecht Folkardinc ghewont wart, daer die here ende zine tve knapen om ghesclagen worden, dar seggewi onsen vrede an ghebroken van bieden desen partien; mar omdat wi vinden, dat op die ene partie onse vrede claerliker ghebroken was dan op die ander, so zaten wiit ende makent aldus, dat die van der Westerpartie gheven sullen om den vredebrak, dat haer Jongherinc ende zine tvee knapen ghescleghen worden, 100 marc, des sel her Ludolf hebben 50 marc ende wi 50 marc, ende den vredebrake van dien anderen vrede den seggewi dartieghens quite; ende omdat wi niet machtich en ziin der doden vrienden, so setten wi sie ton lantrechte ende wi willen, dat haer Ludolf ende zine partie met desen sticken verzoent sie mitter Westerpartien alse van desen ponte. Dat achtente pont van Jan den Scutten, die ghewont wart, dat seggen wi, dat dar onse vrede niet an ghebroken en wart, want dede en wanboysticker, dien wi niene vinden, dat hi van enegher, partie was. Dat neghende ende tiende pont, alse van Clays Zoteminnen van dien vijf volen, die him ghenomen worden, dat vinden wi, dat buten vrede was, ende dien tveen paerden, die him ghenomen worden binnen onsen vrede, want die tvee paerde nachts ghenomen worden ende wy niet warlix undervinden en connen, wie se hadde, darom en vindenwi hiirin onsen vrede niet ghebroken. Dat elfte pont, dat Reynots knapen van Covorde haren Ludolfs clerc vengen, so is onse seggen, omdat wi vinden, dat Reynout zelve dar niene was, doe dat ghesciede, endet bi him niene was, enden Goedevart ziin broder thants uitliet, so segge wi daran onsen vrede niet ghebroken, maer vor sine scade ende mistaen, die men him daer dede, so vinde wi him to beteringhe 5 marc. Dat tvalifte pont van Wouter Vroedeman, dat him ziin goit ghenomen wart, is onse seggen, dat dar onse vrede an niet ghebroken en wart, want er en ander openbaer viede to voren was, als wi hiirvoir van Hallinx vangnesse ghevonden hebben, dat roret van derzelver viede. Dits die croninghe van der Westerpartie, die si cronen over haren Ludolf ende zine partie. Dat irste pont is alse van dien stiene, die ghenomen wart van dien raethuse, dien namen die van Heerstrate, die haren Ludolfs helper ziin; want haer Ludolf ende zine partie dat raethus braken ter wederwillen ende op wrake der anderen partien ende zine partie dien stien van desen raethuse wechghevorit hevet ende darmede ghetimmert, so seggen wi onsen vrede daran ghebroken; mar omdat hiir minre argheit an ghebesicht is dan an dien anderen vredebrake, so vinden wi haren Ludolf end zine partie te ghevene 100 marc, darof sel hebben zine wederpartie die ene helft ende wi die ander helft. Dat ander pont van der porte, dar haer Ludolf die balken uitnam, so is onse seggen, want har Ludolf der porten weldich was buten vrede ende darin bevreit was, dat daran engheen vrede ghebroken was mar dat hi die porte veste ende make also goit, als si to voren was. Dat derde pont, alse van der kerke, so is onse seggen, want se har Ludolf onderhadde voir dien vrede, dat daran onse vrede niet ghebroken en is, mar om die broke, die tieghens die heylighe kerke ghedaen is ende tieghens ons, daer vinden wi voir te ghevene der kerken mede weder te timmeren 100 marc, ende al ende datter uitghenomet is, datter kerken bihoirt, alse dat heylichdoem, ornament en(de) kisteghelt ende al ende datter in was, dat sel men wedergheven. Ende toit unser beteringe, alse van der overdaet, die daeran ghesciet is, so settewi ons zelven to 100 marc, ende van desen 200 marken sel elke partie ghelden 100 marc, want zi biede verbroken hebben in desen sticken; ende hierenbi sullen wi weder doen wyen die kerke. Dat vierde pont, alse van dien, dat si croenen, dat him har Ludolf hare renten ombruke doit, daerof en vinden wi enghene wareit, maer betiets him iemant, daer zel hi him en recht voir doen ofte dien vrede beteren. Dat viifte pont van Alebrecht Porting ende Reynre, die dar mede waren, dar verdrenkede Reyners knech(t) Folkardinc, daerof is hiirvor gheseghet in desen seggen van heren Jonghering. Dat tseste pont, alse van Alebrachts Bontinx perden ende van ziins knechts vangnesse, dat Folkardeman in Berewalde ghedaen soude hebben, dat vinden wi, dattet dede Eyse Folkardeman in Stedim, die en was vanre ghiere partie, ende daer en was onse vrede niet an gebroken. Dat tsevende pont van quade Aleken, daer en vinden wi enghenen vrede an ghebroken, want si haren Ludolf ende sine helpers versvoren ende zeder nie in zire helpe en quamen. Ende dit vornoemde ghelt sel men betalen te drien daghen; die eerste dach sel wesen des Sonendaghes na Pynster naestcomende, die ander dach des Sonendaghes na sente Michiels daghe daernaest, die derde dach des Sonendaghes na unser Vrowen daghe Lichtmisse daernaest. Ende hiirop so manen wi onse borghen te bliven te Deventer ende daer te leisten toit dien, dat si ons goede sekerheide ghedaen hebben, daer ons mede ghenoecht. Vortmeer is onse seggen, dat die zoene, die de abbet van Hadewarde vant ende seghede met zinen medeseggers, stade ende vast bliven zal in allen manieren, alse gheseghet wart, dats te verstane, dat die raet van der stat van Groninghen setten mochten een raethus op die stede, dar dat nie rathus op stont, ende dat haer Ludolf zine brieve houden zal, die hi selve ghegheven hevet, also als die spreken ende bezeghelt ziin mit ziins zelves seghel, ende dat men allen scade, ist van rove, van doeden, van brande, van leemte ende van wonden, aflegen sal onder scilde. Mar omdat daerinne zeder tvist gheresen is van desen lesten ponte, als van denghenen, die ghescreven worden an den raet van der stat, so is onse seggen daerof, so wie hem bi sinen wille ende bi zinen weten scriven dede, dat die mede ghelde, des ziin goit is wart boven 10 marken, oft hi sels him ofnemen mit zinen eede ten heylighen, dat hi bi zinen wille ende bi zinen weten niet ghescreven en waert. Also willen wi, dat men mede versta onsen banbrief, dien wi daerop ghegheven hebben. Voirt is onse seggen van Alebrechts doyt Reynewedesone, dat men dat rechten zal na der stat recht. Ende die Rikart den vlishouwer doetsloich, dien vinden wi eweliche balling te wesene uter stat van Groningen, zonderlinge omdat hi dien man doet scloich om ziins wives willen, doer hi noch bi sijt. Ende doeden, leemte ende wonden, die in desen lesten orloghe gesciet ziin, die sal men aflegghen onder scilde, also dat die meente sonder pandinghe daerof blive. Ende alle dieghene , die vredelois ziin metten rechte, die zellen uter stat varen tvisken hiir ende sente Peters daghe naestcomende ende buten bliven, ende niemant en sel se an him halen bi alsulker boeten, alse der stat recht is. Ende van roeve ende van brande ende van scade, die onder partien ghesciet is, wantet onverdrachghelic groit is, so slaen wi scade tieghens scade. Ende alle die graften sel men vullen, die ghegraven ziin tvisken partien, ende die kerken weder ontfesten ende die huse tvisken hiir ende dien eersten Sonendach in die Vasten naestcomende. Ende elc mensche sel weder hebben ende bisitten ziin erve ende ziin goit, als hi hadde vor dien orloghe. Ende biede dese partien ende die ghemente van der stat sullen voirzekeren in goeden trowen ende nasveren ende darto wilkoeren bi dien banne onse seggen ende dit zoeneding vast ende stade te houden. Voirt is onse seggen, alse van doetsclaghe tvisken borgheren to Groninghe, dat alle dieghene, die an dien doetslaghe ziin, sculdich solen wesen dies doetsclaghes ter waereit te provene ende ter kenninghe des raets van der stat, ende voirt te richten na haren live, daer men se begrijpt; ende werden si voirvluchtich, so sal dat gherecht ende die raeit tasten na haer goit, uitgheset haer wives goit, ende van dien goede sullen wi ende onse naecomelinghe hebben die helft ende die stat die ander helft, toe delen onder him ende den rechter, als si haer broken pleghen te dalen; ende van desen verboerden ghelde sel men ten eersten den doden ghelden na der stat recht. Ende so wie en brant stickt in der stat to Groninghen, die sels (wesen) op liif ende op goit; ende so wie kerken begriipt ende beset om orloghes willen, die sels wesen op liif ende op goit; ende al goit, dat hiirmede verboert wert, dat sel men delen als hiirvor ghescreven staet; ende dese drie lesten ponten, die vinden wi te bescriven ende te setten in der statboic ende te houden ewelike ende te besveren alse statrecht. Ende so wes die merre partie van den raede overeendraghet, dat sel stade ende vast bliven, ende des sel die minre partie volghen, als die raet ghecoren ende gheeet is, behouden dien kinde siins rechts. Voirtmer is dat zake, dat in onsen seggen enichghe ponten siin, die dunker siin ofte tviv(e)lsem, die houden wi toit onsen verclaren. Ende hebbewi eneghe ponten vergheten, daer wi nu of gheseghet souden hebben, dat houden wi voirt an onse seggen toit dien eersten Sonendaghe toe in die Vasten naestcomende. Ende omdat wi willen, dat men dit zoending stade ende vaste houde van beiden partien, ende alle ponten, die wire in ghenomet hebben ende daertoe gheset hebben om die sekerliker te bliven ende te duren, so hebben wi desen breef beseghelt met onsen zeghel. Ghegheven int jaer ons Heren 1309 des Diinsdaghes na onser Vrouwen daghe Lichmisse te Deventer.
