| Nummer:ogd0255 | Datum:14 aug. 1317 | Überlieferung:Editie | Fundstelle:Oorkondenboek Groningen en Drenthe, nr. 255 |
Hayco, abt van Wittewierum, benevens de zes scheppers stellen bepalingen vast voor het zijlvest van de drie Delfzijlen.
Quoniam que geruntur in tempore , nisi per scripti salventur memoriam , de facili evanescunt cum tempore, consultum est utiliter et provisum in
publica scripta redigere, que debent in post futura secula veritati testimonium perhibere. Sciant igitur universi tam presentes quam futuri,
quod talis ordinatio per dompnum
Hayconem, abbatem de Werum, et judices Trium Aqueductuum, videlicet de Delsilum, unanimiter est concepta et ab omnibus inviolabiliter observanda
, ut si quis ex judicibus horum trium aqueductuum, ubicunque communiter advenerint, tam judicandi vel operis in adventu vel recessu, ab ortu
solis usque ad sequentis diei ortum solis
occisus fuerit, LX marcis sterlingorum ejus vita solvetur et judices pro breckma XII marcas recipient sterlingorum. Et ubi unus judex, duo vel
tres causa laboris aqueductus advenerint, et si tunc aliquis dyabolico instinctu occisus fuerit, solvetur pecunia pretaxata. Si cultello quis
occisus fuerit, ejus solutio per unum wergeldum recipiat incrementum. Si in domo vel navi, simili modo recipiat incrementum. Sed si domo vel
navi cultello quis necatus fuerit, tunc ejus solutio per duplex wergeldum recipiat incrementum. Truncationes sex membrorum et omnes aperte
lemethe emendantur secundum vitam. Si quis cetum disturbaverit, sex marcas dabit judicibus pro breckma. Omnes cause, que post hec oriuntur,
emendantur secundum vitam et judicibus tres marce pro breckma. Quia ignis et aqua in ceteris dominantur elementis, communiter ordinavimus, ut
omnes, qui ad cetum vocati fuerint, etiam et operarii, si qui occisi fuerint, quod absit, et magistri aqueductuum et eorundem custodes, XL
marcis solvantur, sed pro breckma dabuntur XII marce sterlingorum. Lesio membrorum emendabitur secundum vitam. Singuli et universi prenominati,
quod pro wergeldis, truncationibus et mutilationibus intendunt recipere, hoc idem debent exponere, si eis incumbit actio malefaciendi. Servus
conductus ad laborem, si aliquem occiderit vel leserit, teneatur et si leso rebus satisfacere non valet, luet in vita, quod manibus perpetravit.
Si aliquis eum defendere voluerit, judices Trium Aqueductuum super defensorem communiter emendabunt. Ubi autem majus oritur periculum, multo
fortius est cavendum. Ideo ordinavimus, ut si quis causa cetus, vel operis, vel inspectione aqueductuum in adventu spoliatus fuerit, vel
recessu, vel captus intra terminos sive extra terminos Fiwelgonie, judices Trium Aqueductuum communiter emendabunt. Item si judices unius
aqueductus cetum elegerint singularem, si mali quid tunc factum fuerit, judices illius aqueductus, si emendare potuerint, singulariter suum
breckma recipient; si vero non potuerint emendare et judicibus aliorum aqueductuum conquesti fuerint, tunc judices communiter emendabunt et
breckma communiter recipient. Judices horum Aqueductuum Dominica post Jacobi , Dominica post Gregorii et ipso die Walburgis communem cetum in
Delsilum habebunt sub pena unius marce sterlingorum, nisi necessitatis causa venire quis non potuerit; et qui non venerunt, suam innocentiam
defendant judicibus duobus. Si alique cause fuerint suborte, quas presens scriptum non contineat, dompnus abbas de Werum et sex edictores,
videlicet skepperan Trium Aqueductuum, secundum jus Fiwlgonie terminabunt. Omnia que fiunt in presentia duorum judicum, negari non possunt. Si
aliqua fiunt in adventu cetus vel operis, vel recessu, que de majoribus sint lesionibus et negari possint, tunc ille, cui imponitur, si
negaverit, suam innocentiam defendet duobus civibus duobus judicibus et uno cognato; si vero sint de minoribus, tunc uno judice et uno cive se
defendet. Ut autem omnia predicta firmiter perseverent, judices horum Trium Aqueductuum fidejussores in alterutrum dabunt omni anno in dimidio
consulatu Aldersum sub pena unius marce sterlingorum. Illi de Slochtera et de Dampme suos dabunt cautores sequenti Dominica post Assumptionem
beate Marie. Illi vero de Germania Dominica ante festum Decollations Johannis Baptiste. Item consultum est, ut judices uniuscujusque aqueductus
in promta pecunia habeant XX marcas sterlingorum in loco, quem dominus abbas et sex skepperan communiter elegerint. Et si judices unius
aqueductus in predictis deficere voluerint, judices duorum aqueductuum cogent eos per fidejussores ad predicta singula conservanda. De
ordinationibus premissis conscribi fecimus quatuor literas, munimine sigilli abbatis de Werum et terre Fiwelgonie roboratas. Acta sunt hec in
Werum per abbatem prius memoratum et per judices Trium aqueductuum, Hayconem Gaykinga et Aylwardum Snelgera et per Thionem Liudmera et Herdricum
Yckenga et Ludonem Folkringa et Mijnckonem Ewenga et aliis viris discretis etiam robur adhibentibus firmitatis anno Domini MCCC[X]VII ante
Assumptionem beate gloriose virginis Marie .
publica scripta redigere, que debent in post futura secula veritati testimonium perhibere. Sciant igitur universi tam presentes quam futuri,
quod talis ordinatio per dompnum
Hayconem, abbatem de Werum, et judices Trium Aqueductuum, videlicet de Delsilum, unanimiter est concepta et ab omnibus inviolabiliter observanda
, ut si quis ex judicibus horum trium aqueductuum, ubicunque communiter advenerint, tam judicandi vel operis in adventu vel recessu, ab ortu
solis usque ad sequentis diei ortum solis
occisus fuerit, LX marcis sterlingorum ejus vita solvetur et judices pro breckma XII marcas recipient sterlingorum. Et ubi unus judex, duo vel
tres causa laboris aqueductus advenerint, et si tunc aliquis dyabolico instinctu occisus fuerit, solvetur pecunia pretaxata. Si cultello quis
occisus fuerit, ejus solutio per unum wergeldum recipiat incrementum. Si in domo vel navi, simili modo recipiat incrementum. Sed si domo vel
navi cultello quis necatus fuerit, tunc ejus solutio per duplex wergeldum recipiat incrementum. Truncationes sex membrorum et omnes aperte
lemethe emendantur secundum vitam. Si quis cetum disturbaverit, sex marcas dabit judicibus pro breckma. Omnes cause, que post hec oriuntur,
emendantur secundum vitam et judicibus tres marce pro breckma. Quia ignis et aqua in ceteris dominantur elementis, communiter ordinavimus, ut
omnes, qui ad cetum vocati fuerint, etiam et operarii, si qui occisi fuerint, quod absit, et magistri aqueductuum et eorundem custodes, XL
marcis solvantur, sed pro breckma dabuntur XII marce sterlingorum. Lesio membrorum emendabitur secundum vitam. Singuli et universi prenominati,
quod pro wergeldis, truncationibus et mutilationibus intendunt recipere, hoc idem debent exponere, si eis incumbit actio malefaciendi. Servus
conductus ad laborem, si aliquem occiderit vel leserit, teneatur et si leso rebus satisfacere non valet, luet in vita, quod manibus perpetravit.
Si aliquis eum defendere voluerit, judices Trium Aqueductuum super defensorem communiter emendabunt. Ubi autem majus oritur periculum, multo
fortius est cavendum. Ideo ordinavimus, ut si quis causa cetus, vel operis, vel inspectione aqueductuum in adventu spoliatus fuerit, vel
recessu, vel captus intra terminos sive extra terminos Fiwelgonie, judices Trium Aqueductuum communiter emendabunt. Item si judices unius
aqueductus cetum elegerint singularem, si mali quid tunc factum fuerit, judices illius aqueductus, si emendare potuerint, singulariter suum
breckma recipient; si vero non potuerint emendare et judicibus aliorum aqueductuum conquesti fuerint, tunc judices communiter emendabunt et
breckma communiter recipient. Judices horum Aqueductuum Dominica post Jacobi , Dominica post Gregorii et ipso die Walburgis communem cetum in
Delsilum habebunt sub pena unius marce sterlingorum, nisi necessitatis causa venire quis non potuerit; et qui non venerunt, suam innocentiam
defendant judicibus duobus. Si alique cause fuerint suborte, quas presens scriptum non contineat, dompnus abbas de Werum et sex edictores,
videlicet skepperan Trium Aqueductuum, secundum jus Fiwlgonie terminabunt. Omnia que fiunt in presentia duorum judicum, negari non possunt. Si
aliqua fiunt in adventu cetus vel operis, vel recessu, que de majoribus sint lesionibus et negari possint, tunc ille, cui imponitur, si
negaverit, suam innocentiam defendet duobus civibus duobus judicibus et uno cognato; si vero sint de minoribus, tunc uno judice et uno cive se
defendet. Ut autem omnia predicta firmiter perseverent, judices horum Trium Aqueductuum fidejussores in alterutrum dabunt omni anno in dimidio
consulatu Aldersum sub pena unius marce sterlingorum. Illi de Slochtera et de Dampme suos dabunt cautores sequenti Dominica post Assumptionem
beate Marie. Illi vero de Germania Dominica ante festum Decollations Johannis Baptiste. Item consultum est, ut judices uniuscujusque aqueductus
in promta pecunia habeant XX marcas sterlingorum in loco, quem dominus abbas et sex skepperan communiter elegerint. Et si judices unius
aqueductus in predictis deficere voluerint, judices duorum aqueductuum cogent eos per fidejussores ad predicta singula conservanda. De
ordinationibus premissis conscribi fecimus quatuor literas, munimine sigilli abbatis de Werum et terre Fiwelgonie roboratas. Acta sunt hec in
Werum per abbatem prius memoratum et per judices Trium aqueductuum, Hayconem Gaykinga et Aylwardum Snelgera et per Thionem Liudmera et Herdricum
Yckenga et Ludonem Folkringa et Mijnckonem Ewenga et aliis viris discretis etiam robur adhibentibus firmitatis anno Domini MCCC[X]VII ante
Assumptionem beate gloriose virginis Marie .
x
| Bestand | Oorkondenboek Groningen en Drenthe |
|---|---|
| Nr | 255 |
| Olim | Naar het origineel in het archief der Drie Delfzijlen, rijksarchief te Groningen (Reg. 1317, no. 5), hoog 20,5, breed 62 cm. Ook gedrukt bij Driessen, blz. 83. |
| Jahr | 1317 |
| Datumcode | vAssMar |
x
Editie naar zdd004. Andere afschriften: haf008, haf008a, hafi1022ac, hafi1022e, hjki2358ad, hsf229s, hso005b, vva044 en zdd004a.
x
| Kommentar | Het zegel van Wittewierum is afgevallen. Een onduidelijk brokstuk van het zegel in bruine was van Fivelgoo met contrazegel is overgebleven; het zegel, voorzooverre zichtbaar is het nader te beschrijven gewone zegel van Fivelgoo, doch mist den adelaar aan den voet; het contrazegel vertoont het ondergedeelte van een geestelijke, houdende in de opgeheven linkerhand een boek en zittende op een bank. Van het randschrift leesbaar : . . . VM T ERR E FIW . . |
|---|