| Nummer:ogd1230 | Datum:ca. 1323 | Überlieferung:Editie | Fundstelle:Oorkondenboek Groningen en Drenthe, nr. 1230 |
De zijlrechters van het Winsumer zijlvest stellen bepalingen voor dat zijlvest vast.
In nomine Domini amen. Dijt sint de kedijnge der zijlvesten, de daer toeghaer waer holden toe Onderndamme ende to Wijnsum. Soe wie den rechter
offte syne sijt offte des rechters boede, den de rechter sand toe den waer, doetsloge in der tovaer offte in der vanvaer tusschen twyer sunnen
opghanck dat ethmael all uuth, soe sal dat mangelt wesen tachtentich marcke engelsch, de marck mijt twalff schijllijnge toe betalen ende XX
marck toe broke. Item twee leden voer een lijf ende alle wonden ende daden als daerby boert . Item wercklude, die die hoffmester van dat
uutterhuus alias Rodeschole sende to wercke toe den sijll offte toe des sijls nutticheit offte to den tochten, die sal men so ghelden offte
boeten als men den rechter self toe wat tyden, dat sie ten wercke gaen offte in den wercke sijnt of toe huus van den wercke ghaen. Item de
hoefmester selff offte syne boden, by ryder offte ghaend buten waerdaghen omme der zijlvestene behoef, sal hebben alsodanich gelt offte
alsodanige boete, als de rechter hefft to den besworenen waer. Item dese voergenoemde handen of personen, dat is de rechter of hoer syden offte
hoer boden, die hoefmester van uuterhuus, dat offte syne werckluden oeck wem mijsdeden , die soelen allen ander luden, de to den waer, in den
waer ende van den waer alsodaene gelt gheven offte alsodaene boete, als vorg. staet ende se selven van anderen luden wil nemen. Item de
rechteren soelen weten omme hoer syden offte omme hoer boden, de sie to den waere senden, ende de hoefmester omme syne werckluden ende omme syne
boden mit alsodane recht, als hijr staet gheschreven. Item of de zijlrechteren offte de meesten syden der sijlrechteren ontwesprekelick worden
om den warfvreden, moeten ende solen dat weten by horen ede, dattet werfvrede gewesen hebbe to der tijt, doe men den rechter offte synen sijdt
offte synen boden, den he to den waer gesent hevet, wondede of dat dede, ende daernae sal he boeten, daer de daet op gheet, ende de hoefmester
van den uutterhuus sal dat weten by synen orden to spreken sunder eed van synen werckluden, de warcke ghaen offte in den wercke, de sijlvesten
sijn , of van den warcke to huus ghaen, dat sie to derselver tijt gehoent offte bevochten zijn, ende dat mijt elven vogeden hem toe volgende
ende de arbeyder voran also toe sweeren, tensy dattet de sijlrechteren meynlicken offte de mererdeel der syden dat betugen willen, soe en dorf
der hoefmester ghene vogheden lasten. Item offte de rechter meer syden neme to de waer dan een, soe en sollen se hebben ghenen vrede meer dan
die rechter allene offte hie niet meer soe ene sijd nemet, de sal hebben alsodane vrede als de rechter selven. Item ist ooc dat de rechter offte
sijn sijd offte sijn bode van den waer gheet to der taverne, offte als hie to huus gecoomen is ende dan van sijn huus gehet toe der tavernen
ende drincket ende hem in den beere schege wondijnge offte daden onder den ethmael des dages ende des nachtes, dat de vrede waert, het en sy dat
de rechteren offte de mererdeel der rechteren toghader drijncken, so sal men dat boeten gelyckerwijs offtet gheen waervrede gewest en is. Ende
dat soelen weten de rechteren, hoe mannich buerman offte vogheden dit sweren, dat dit hebbe aldusdaen gewesen ende offte preester by syner wene
ende wetenschap sunder logene of sunder eden. Item soe wie toe den werve comet mijt wapene ende daermede begrepen wort buten stumpen messen, de
sal gheven te broecke een iewelicken wagenrede een Gronnijnger tunne beers, de tonne van tween verendelen. Item wort hie anderwerve begrepen, so
sal hie gheven daervan te broecke vijf marck engelsches ende niet syne clage to rekenen , eer he dit geloefft hefft mit guden panden of mit
borgen. Item so wel mijt schilden of mijt wapen to den waer comet, de breket vijf marck, het en sy dat de rechteren by merer broecke dat
verbeden. Item so wie dat yenighe schipluide bijnnen Wijnsummerzijl roef offte onrecht doet, de sal dat boten mit twivoldigen boeten ende den
rechter vier marck ter vreden. Item so wel is sittende buten de sijlvesten, de en mach noch en moet gheen zijlrechter wesen, meer sijn landt
ende alle lant, dat bijnnen der sijlvestense is, gras grases gelycke dat hondert gelijck to scheten ende de rechteren daervan toe loenen. Item
so wel schaden doet an sunte Walfridusbrugge ende Onderndammebrugge ende Wijnsummer westerebrugge , de sal boeten den schaden na der rechteren
pendensen offte rechten datselven voeran ten hilligen mit XII nechsten maghen, vier rechteren ende twen schepperen. Item soe waer een dijck een
ghad inbreket ende dat lopet eenen dach ende nacht een etmael al uuth, soe sal hie geven deghene, de dat gat toehoert, toe broecke vier marck
den rechteren, ende alsomanich dach alst daernae lopet, somanige marck breket he. Item soe wat breef, dat hijr tegen dit breef spreket, dat en
sal hebben ghene macht. Item wat tichten dat hijr niet geschreven sijnt, de soelen staen to der zijlvesten ende totten hoefmester eed to
uutterhuus. Dit dat hijr gescreven is, daer soelen de mene sijlvestense by keren to holden ende al hijrby to rijchtene. Dese rechteren, de
hijrna schreven, de hebben dessen breef gedichtet ende gemaket by der sijlvesten hengenisse, van Oesterampt Herbrandus, prepositus van Usquard,
Hayo Onnijgga, Azego van Middelstum, Luybbo , van dat Verendeel Eppo Aylwardissoen. van de Were Aylwart Rippertha, van Stedum Ludolphus
Oesbrandisma ende Lyuwert sijn neve, van Bederawaghenreda Fredericus Wydersa, Gewo Poptata, Eyzsa Luydinga, Poptetus Aldama, Thidericus de
Iggaldingum . In testimonium praemissorum sigillum Hunesgonie et sigillum Fyvelgonie praesentibus sunt appensa.
offte syne sijt offte des rechters boede, den de rechter sand toe den waer, doetsloge in der tovaer offte in der vanvaer tusschen twyer sunnen
opghanck dat ethmael all uuth, soe sal dat mangelt wesen tachtentich marcke engelsch, de marck mijt twalff schijllijnge toe betalen ende XX
marck toe broke. Item twee leden voer een lijf ende alle wonden ende daden als daerby boert . Item wercklude, die die hoffmester van dat
uutterhuus alias Rodeschole sende to wercke toe den sijll offte toe des sijls nutticheit offte to den tochten, die sal men so ghelden offte
boeten als men den rechter self toe wat tyden, dat sie ten wercke gaen offte in den wercke sijnt of toe huus van den wercke ghaen. Item de
hoefmester selff offte syne boden, by ryder offte ghaend buten waerdaghen omme der zijlvestene behoef, sal hebben alsodanich gelt offte
alsodanige boete, als de rechter hefft to den besworenen waer. Item dese voergenoemde handen of personen, dat is de rechter of hoer syden offte
hoer boden, die hoefmester van uuterhuus, dat offte syne werckluden oeck wem mijsdeden , die soelen allen ander luden, de to den waer, in den
waer ende van den waer alsodaene gelt gheven offte alsodaene boete, als vorg. staet ende se selven van anderen luden wil nemen. Item de
rechteren soelen weten omme hoer syden offte omme hoer boden, de sie to den waere senden, ende de hoefmester omme syne werckluden ende omme syne
boden mit alsodane recht, als hijr staet gheschreven. Item of de zijlrechteren offte de meesten syden der sijlrechteren ontwesprekelick worden
om den warfvreden, moeten ende solen dat weten by horen ede, dattet werfvrede gewesen hebbe to der tijt, doe men den rechter offte synen sijdt
offte synen boden, den he to den waer gesent hevet, wondede of dat dede, ende daernae sal he boeten, daer de daet op gheet, ende de hoefmester
van den uutterhuus sal dat weten by synen orden to spreken sunder eed van synen werckluden, de warcke ghaen offte in den wercke, de sijlvesten
sijn , of van den warcke to huus ghaen, dat sie to derselver tijt gehoent offte bevochten zijn, ende dat mijt elven vogeden hem toe volgende
ende de arbeyder voran also toe sweeren, tensy dattet de sijlrechteren meynlicken offte de mererdeel der syden dat betugen willen, soe en dorf
der hoefmester ghene vogheden lasten. Item offte de rechter meer syden neme to de waer dan een, soe en sollen se hebben ghenen vrede meer dan
die rechter allene offte hie niet meer soe ene sijd nemet, de sal hebben alsodane vrede als de rechter selven. Item ist ooc dat de rechter offte
sijn sijd offte sijn bode van den waer gheet to der taverne, offte als hie to huus gecoomen is ende dan van sijn huus gehet toe der tavernen
ende drincket ende hem in den beere schege wondijnge offte daden onder den ethmael des dages ende des nachtes, dat de vrede waert, het en sy dat
de rechteren offte de mererdeel der rechteren toghader drijncken, so sal men dat boeten gelyckerwijs offtet gheen waervrede gewest en is. Ende
dat soelen weten de rechteren, hoe mannich buerman offte vogheden dit sweren, dat dit hebbe aldusdaen gewesen ende offte preester by syner wene
ende wetenschap sunder logene of sunder eden. Item soe wie toe den werve comet mijt wapene ende daermede begrepen wort buten stumpen messen, de
sal gheven te broecke een iewelicken wagenrede een Gronnijnger tunne beers, de tonne van tween verendelen. Item wort hie anderwerve begrepen, so
sal hie gheven daervan te broecke vijf marck engelsches ende niet syne clage to rekenen , eer he dit geloefft hefft mit guden panden of mit
borgen. Item so wel mijt schilden of mijt wapen to den waer comet, de breket vijf marck, het en sy dat de rechteren by merer broecke dat
verbeden. Item so wie dat yenighe schipluide bijnnen Wijnsummerzijl roef offte onrecht doet, de sal dat boten mit twivoldigen boeten ende den
rechter vier marck ter vreden. Item so wel is sittende buten de sijlvesten, de en mach noch en moet gheen zijlrechter wesen, meer sijn landt
ende alle lant, dat bijnnen der sijlvestense is, gras grases gelycke dat hondert gelijck to scheten ende de rechteren daervan toe loenen. Item
so wel schaden doet an sunte Walfridusbrugge ende Onderndammebrugge ende Wijnsummer westerebrugge , de sal boeten den schaden na der rechteren
pendensen offte rechten datselven voeran ten hilligen mit XII nechsten maghen, vier rechteren ende twen schepperen. Item soe waer een dijck een
ghad inbreket ende dat lopet eenen dach ende nacht een etmael al uuth, soe sal hie geven deghene, de dat gat toehoert, toe broecke vier marck
den rechteren, ende alsomanich dach alst daernae lopet, somanige marck breket he. Item soe wat breef, dat hijr tegen dit breef spreket, dat en
sal hebben ghene macht. Item wat tichten dat hijr niet geschreven sijnt, de soelen staen to der zijlvesten ende totten hoefmester eed to
uutterhuus. Dit dat hijr gescreven is, daer soelen de mene sijlvestense by keren to holden ende al hijrby to rijchtene. Dese rechteren, de
hijrna schreven, de hebben dessen breef gedichtet ende gemaket by der sijlvesten hengenisse, van Oesterampt Herbrandus, prepositus van Usquard,
Hayo Onnijgga, Azego van Middelstum, Luybbo , van dat Verendeel Eppo Aylwardissoen. van de Were Aylwart Rippertha, van Stedum Ludolphus
Oesbrandisma ende Lyuwert sijn neve, van Bederawaghenreda Fredericus Wydersa, Gewo Poptata, Eyzsa Luydinga, Poptetus Aldama, Thidericus de
Iggaldingum . In testimonium praemissorum sigillum Hunesgonie et sigillum Fyvelgonie praesentibus sunt appensa.
x
| Bestand | Oorkondenboek Groningen en Drenthe |
|---|---|
| Nr | 1230 |
| Olim | Naar een oude vertaling in afschrift (A) uit het begin der 17e eeuw in h.s. 4o, no. 72, fol. 113, en een afschrift (B) uit de 2e helft der 17e eeuw in h.s. 4o, no. 73, fol. 1 (Winsumer en Schaephalster zijlvestenboeck), beide in het rijksarchief te Groningen. |
| Jahr | 1323 |
| Abweichung | 10 |