Meest gestelde vragen

Wat is een oorkonde?
Een document dat diende als bewijs van een juridische handeling. Wij kennen het woord oorkonde tegenwoordig voornamelijk als 'plechtig getuigschrift' voor iemand die ereburger van een stad wordt of een cursus met succes heeft afgerond. In de Middeleeuwen werden echter alle belangrijke zaken in een oorkonde vastgelegd, zoals de verkoop van een huis, de pacht die jaarlijks betaald moest worden of een huwelijkscontract. Oorkonden werden meestal op perkament geschreven en bekrachtigd door er een waszegel aan te hangen.

Wat betekent Cartago?
De naam Cartago verwijst naar de middeleeuwse aanduiding van ons woord oorkonde: carta. In de archiefwereld staat een oorkonde nog bekend als 'charter'. Een boek met afschriften van oorkonden heet 'cartularium'. Ons woord 'kaart' is ook afgeleid van het middeleeuwse 'carta'. Cartago is dus eigenlijk een afkorting van 'Cartularium van Assen, Groningen en Omstreken'. Carthago was overigens een Noord-Afrikaanse stad in de Oudheid, maar dat heeft met middeleeuwse oorkonden natuurlijk niets te maken.

Kan ik alleen personen van adel vinden?
Alle akten die in het dagelijks leven een rol speelden, werden destijds in de vorm van een oorkonde opgemaakt. Vandaar dat in principe iedereen die in de Middeleeuwen een openbare handeling verrichtte, in een oorkonde terug te vinden is. Omdat de meeste akten over goederen gaan, komen welgestelden natuurlijk vaker voor dan armen.


Kan ik op deze site mijn familiewapen vinden?
Oorkonden werden bekrachtigd door er een waszegel aan te hangen. Op die zegels werd vaak het familiewapen van de zegelaar aangebracht. Voor de Middeleeuwen zijn zegels daarom de voornaamste bron voor familiewapens. Op dit moment is een klein aantal van de zegels via Cartago ontsloten.


Hoe vind ik iets over de middeleeuwse bewoningsgeschiedenis van mijn dorp?
Met behulp van de archieven van het kadaster, belastingregisters en andere archiefbronnen kunt u proberen de geschiedenis van een pand tot vóór 1600 te achterhalen. Het zoeksysteem van Cartago biedt vervolgens de mogelijkheid om de informatie uit de oorkonden over dat huis te vinden, bijvoorbeeld via de naam van de oudste eigenaar die bekend is. Eenvoudig onderzoek is dat niet, ook omdat natuurlijk niet alle panden zo'n vroege geschiedenis kennen.


Hoe vind ik iets over het dagelijks leven in de Middeleeuwen?
Over het dagelijks leven in de Middeleeuwen zijn weinig bronnen bewaard. Soms geven oorkonden daar wel informatie over. Door te zoeken op de trefwoorden kan men over bepaalde aspecten informatie vinden.



Zijn er vertalingen van de Latijnse teksten?
Vertalingen van Latijnse teksten zijn helaas nog niet beschikbaar. Gelukkig zijn de meeste oorkonden in de volkstaal opgesteld.




Schreef men Drents of Gronings?
De meeste oorkonden zijn opgesteld in, wat wij tegenwoordig noemen, Middelnederduits of Nedersaksisch. Deze schrijftaal werd in heel Noordoost-Nederland en Noord-Duitsland algemeen gebruikt. Net als tegenwoordig kende men dus al een verschil tussen spreektaal en schrijftaal. Soms staan er woorden in die in tegenwoordige dialecten nog steeds gebruikt worden. Oorkonden vormen daarom een belangrijke bron voor de vroege streektaalgeschiedenis. Sommige oorkonden werden in het Latijn of het Oudfries opgesteld.

Hoe maakte men een zegel?
Een zegel werd gemaakt door in warme bijenwas een afdruk te maken van een metalen zegelstempel. De was werd met kleurstof gekleurd. Eenmaal hard geworden bleef de afdruk in de was nog eeuwen zichtbaar.



Kon iedereen een oorkonde zegelen?
Iedereen kon zijn zegel aan een oorkonde hangen. Het gezag dat van een oorkonde uitging, hing wel af van de status van de zegelaar. Daarom hangen aan de meeste oorkonden zegels van een edelman, pastoor of stad.



Hoe werd perkament gemaakt?
Perkament werd gemaakt van de huid van lammeren, schapen, kalveren of geiten. De ongelooide huid werd behandeld met kalkmelk. Daarna werd de huid aan beide zijden afgeschaafd en gepolijst met bijvoorbeeld puimsteen. Het resultaat was een stevig geelwit materiaal waarop je goed kon schrijven. Het woord perkament komt van het Latijnse 'pergamena charta': papier van Pergamum. De inwoners van deze plaats, gelegen in het huidige Turkije, maakten in de tweede eeuw voor Christus al een goede kwaliteit perkament. In de loop der tijd werd het materiaal steeds vaker gebruikt omdat het langer mee ging dan papyrus. De hoogtijdagen van het perkament waren de Middeleeuwen. Alles wat de middeleeuwers belangrijk vonden, legden ze vast op perkament. Oorkonden, maar ook boeken werden geschreven op dit dure materiaal.